عكاس‌باشي

 

عكاسباشي، عنوانِ احترام‌آميز عكاسان درباري¹.

اين لقب را نخستين بار پس از رواج فن عكاسي، ناصرالدين شاه در1280ق / 1863م، به آقا رضا به سبب رواج فن عكاسي در دربار سلطنتي اعطا كرد.² دارندة اين عنوان لقب داراي برترين مقام و سرآمد عكاسان دوران خود به شمار مي‌رفت.³ شرح به وجود آمدن اين عنوان را اعتمادالسلطنه، چنين نوشته است: «... آقا رضاي پيشخدمت حضور همايون، چون در فن عكاسي به درجة كمال رسيده ، به لقب عكاسباشي سرافراز گرديد...».⁴  در دوران سلطنت ناصرالدين شاه نيز، عكاسان ديگري به اين عنوان ملقب شده برخي نيز با عنوان‌هاي ديگري همچون «عكاس مخصوص»، «عكاس سركاري» و «عكاس همايوني» مشهور بودند.⁵ سِمَت عكاس و عكاسباشي در دوران ناصري و پس از آن نيز در چند ادارة دولتي و دستگاه وليعهد در تبريز وجود داشته است.⁶

مآخذ:

1. دهخدا، علي‌اكبر. لغت‌نامة دهخدا. ذيل مدخل «عكاسباشي».
2. اعتماد‌السلطنه، محمدحسن‌ خان. مرآت‌البلدان. تهران: چاپ سنگي، 1296ق، ج3، ص20.
3. طهماسب‌پور، محمدرضا. ناصرالدين شاهِ عكاس. تهران: نشر تاريخ ايران، 1381، ص 43؛ نيزنك: سليماني، كريم. القاب رجال دورة قاجاريه. تهران: نشر ني، 1379، ص 110. 
4. مرآت‌البلدان. همان. ص20← نيزنك: روزنامة دولت علية ايران. به كوشش جمشيد كيانفر و عنايت‌الله رحماني، تهران: كتابخانة ملي، 1372، ج2، ص 141.
5. ذكاء، يحيي. تاريخ عكاسي و عكاسان پيشگام در ايران. انتشارات علمي و فرهنگي، تهران: 1376، ص83، 114، 125و 192.
6. افشار، ايرج. گنجينة عكس‌هاي ايران. نشر فرهنگ ايران. تهران: 1370، ص 39.
   محمدرضا طهماسب‌پور